Hoge Raad: Ja/Ja-sticker in Amsterdam rechtmatig

Op vrijdag 24 september 2021 publiceerde de Hoge Raad haar oordeel over de opt-in-regeling voor ongeadresseerd reclamedrukwerk in de Gemeente Amsterdam. Deze nieuwe regeling geldt sinds 1 januari 2018 en verbiedt het bezorgen van ongeadresseerd reclamedrukwerk bij huishoudens, tenzij deze een JA/JA-sticker op de brievenbus hebben. Brancheorganisaties KVGO en MailDB stapten naar de rechter en procedeerden tot aan de Hoge Raad. Maar na eerdere uitspraken krijgen zij ook daar nul op rekest.

HET VERLOOP

Nog voordat de Amsterdamse gemeenteraad in 2016 besloot om de opt-in-regeling in te voeren, hadden de brancheorganisaties al aangegeven naar de rechter te stappen als de regeling zou worden ingevoerd. Uit onderzoek bleek namelijk dat de regeling tot grote economische schade zou leiden. Dit weerhield de gemeenteraad er echter niet van om de regeling per 1 januari 2018 in te voeren. Hierop maakten KVGO en MailDB al in 2016 de gang naar de rechter die uiteindelijk 5 jaar later zijn hoogtepunt zou bereiken.

Tot 1 januari 2018 kende Amsterdam nog een opt-out-systeem voor ongeadresseerd reclamedrukwerk. Dit hield in dat ongeadresseerd reclamedrukwerk bezorgd mocht worden, tenzij het huishouden de welbekende NEE/NEE- (geen reclame, geen huis-aan-huis) of NEE/JA- (geen reclame, wel huis-aan-huis) sticker op de brievenbus had geplakt. Volgens de gemeente leverde dit opt-out-systeem een grote hoeveelheid papierafval op. Een groot deel van het ongeadresseerde reclamedrukwerk zou namelijk ongeopend bij het vuilnis belanden. Het nieuwe opt-in-systeem zou deze vervuiling tegen moeten gaan.

Tegenover het milieubelang van de gemeente Amsterdam staan de economische belangen van de branche. De branche vreest, zoals eerder genoemd, grote omzetverliezen. Daarnaast voerden zij tijdens de rechtszaak met name aan dat volgens hen de regeling om meerdere redenen onterecht ingevoerd zou zijn. Zo zou er onvoldoende wettelijke grondslag zijn voor de gemeente om de opt-in regeling in te voeren en daarnaast zou de regeling in strijd zijn met hogere wetgeving en algemene rechtsbeginselen.

GEVOLGEN

De Hoge Raad ging mee in het eerdere oordeel van het Gerechtshof dat de regeling rechtsgeldig is ingevoerd en dat deze niet in strijd is met andere wetgeving. Dit betekent dat ongeadresseerd reclamedrukwerk enkel nog mag worden bezorgd aan huishoudens met een JA/JA-sticker. Andere grote steden zoals Rotterdam, Utrecht en Tilburg hadden zonder het oordeel af te wachten de opt-in-regeling al doorgevoerd en kunnen deze dus waarschijnlijk in stand houden. Ook hier zal er dus een impact zijn op de economische belangen van de branche.

OPVALLEND

Op dezelfde dag als de uitspraak van de JA/JA-sticker in de gemeente Amsterdam, deed de Hoge Raad ook uitspraak over de JA/JA-sticker in de gemeente Utrecht. Een lokaal huis-aan-huisblad stelde dat het beperken van huis-aan-huis bladen door middel van de opt-in-regeling een beperking is van onder andere de vrijheid van meningsuiting. Het huis-aan-huisblad werd hierbij in het gelijk gesteld door het Gerechtshof en uiteindelijk ook door de Hoge Raad. Daarmee trok de gemeente Utrecht aan het kortste eind en zijn zij genoodzaakt om huis-aan-huisbladen uit te zonderen van de regeling, wat de gemeente overigens in oktober 2020 al had gedaan. Het is nog onduidelijk of de gemeente Amsterdam haar regeling hier ook op zal aanpassen.